Van 8 tot en met 15 juli 2022 organiseert de afdeling Neerlandistiek aan de Universiteit Wenen in het kader van het Ceepus-programma in samenwerking met de ELTE, DCC, COMENIUS en de Nederlandse Taalunie een vertaalworkshop rond het thema 'Vertaling en/in het literaire veld'.

Zgłoszenia do 30 września 2021 przez stronę https://www.ceepus.info/ (Przy rejestracji należy zaznaczyć „short term student”)

In de lente van 2021 werd bekend dat de poëzie van de Amerikaanse dichter Amanda Gorman, in Nederland toen vooral bekend vanwege haar voordracht van het gedicht ‘The Hill We Climb’ tijdens de inhuldiging van Joe Biden, zou worden vertaald door Marieke Lucas Rijneveld. Nog voor er één woord van Gormans bundel was vertaald, ontspon zich een hevige discussie. In een Facebookpost schreef Neske Beks bijvoorbeeld: ‘Nederland anno 2021. Amanda Gorman wordt vertaald door een witte persoon... Enig idee Uitgeverij J.M. Meulenhoff welke boodschap hiermee verkondigd wordt aan jonge Zwarte vrouwelijke dichters in Nederland en Vlaanderen?’

Beks’ commentaar suggereert dat controverses zich niet alleen in de publieke ruimte afspelen, maar ook vanuit institutioneel oogpunt kunnen worden benaderd. Controverses bepalen het literaire veld, de imaginaire ruimte waarin constant wordt onderhandeld over verschillende soorten symbolisch kapitaal. Tijdens deze vertaalworkshop zullen we ons enerzijds bezig houden met de verschillende instituties die literatuur in vertaling faciliteren en stimuleren en anderzijds aandacht besteden aan een aantal controverses, zowel historische als hedendaagse, die de ruimte van de Nederlandse literatuur in vertaling hebben bepaald.

Daarbij besteden we aandacht aan de volgende dimensies:

• De rol van de uitgever als institutie: Ten eerste gaan we kijken naar de rol van de instituties bij de selectie van teksten en naar de rol en positie van de vertaler. Welke invloed heeft de uitgever als institutie bij het bepalen van teksten die worden vertaald? Hoe wordt het beeld van de literatuur vanuit een kleinere taal in vertaling overgebracht? Welke voorwaarden worden aan vertalers en/of vertalingen gesteld?
• Taboe en identiteit in vertalingen: Daarnaast gaan we onderzoeken welke rol de literaire prijzen spelen bij de selectie van teksten ter vertaling en hoe er omgegaan wordt met taboes in de vertalingen. Wat speelt er mee bij het kiezen van een vertaler: zijn/haar/diens identiteit, vakkundigheid, beheersing van doel- en brontaal of de kans op commercieel succes?
• Hervertaling: Het derde kernbegrip betreft de identiteit van de vertaling. Wat voor effect kunnen eerdere vertalingen hebben op een hervertaling? In hoeverre is de hervertaling anders dan de eerste voorafgaande vertaling? Wat wordt er onder de eerste/voorafgaande vertaling verstaan en heeft dat enkel betrekking op vertaling in dezelfde taal?
• De eenzame vertaler vs. collectief vertalen: Het vierde kernbegrip bespreekt de identiteit van de vertaler. Welke optiek heeft de recente sociologische wending in het veld gebracht t.o.v. heroverweging van de vertaalde tekst? Welke consequenties heeft dit voor de vertaalstromen tussen zogenaamde perifere talen?
• Machine vertaling: Tot slot houden we ons bezig met het concept van de automatische vertaler. Hoe onwaarschijnlijk lijkt het concept van literaire machine vertaling te zijn en welke vooruitzichten bestaan er bij de theoretici en vertalers? Welke mogelijkheden en beperkingen biedt de machine vertaling voor literaire vertalingen? Welke status heeft de brontekst en welke mogelijke werkwijze(n) bestaan er?

De workshop biedt plaats aan ca. 30 studenten (BA, MA) afkomstig van verschillende universiteiten in Centraal-Europa.

Vanwege de praktijkgerichte en taalgebonden middagworkshops zijn we op zoek naar moedertaalsprekers Pools, Hongaars, Servisch, Kroatisch, Tsjechisch, Slowaaks en Roemeens. Deelnemers met een andere moedertaal die een van deze talen op C2-niveau beheersen komen eveneens in aanmerking. De workshopdagen zullen steeds beginnen met een inleidend college waarbij in eerste instantie theoretisch wordt gereflecteerd op de bovenvermelde aandachtspunten en vragen. Daarna volgen workshops waarin de verschillende invalshoeken aan de hand van specifieke casussen uitgebreider worden behandeld. Ook zal er aandacht zijn voor de concrete omzetting van deze thema’s tijdens het vertaalproces. De in 2020 begonnen samenwerking met literair tijdschrift 21 (www.21-magazine.org) wordt ook in deze editie voortgezet. Een aantal vertalingen zal na afloop van de vertaalworkshop worden gepubliceerd op de website van 21.

De workshop ´Vertaling en/in het literaire veld´ is een univie:summerschool waar de deelnemers 5 ECTS voor krijgen. De deelnemers worden begeleid door docenten afkomstig van verschillende universiteiten in Centraal- Europa. Per deelnemer voorziet CEEPUS een beurs van €525. Geïnteresseerde studenten kunnen voor 30 september 2021 solliciteren via de CEEPUS-website. (https://www.ceepus.info/). Selecteer bij aanmelding ‘short term student’.

De nominatie van de geselecteerde deelnemers zal begin oktober in overleg met de plaatselijke Ceepus-coördinatoren gebeuren.